در ادامه سری نشست‌های تخصصی اندیشکده بنیاد قرآن حضرت آیت الله سید محمد قائم مقامی محقق و پژوهشگر به تدریس موضوع حکمرانی قرآنی و نظام اجتماعی اسلام پرداختند
در ابتدا جلسه با قرائت فاتحه و مداحی به مناسبت شهادت شهدای خدمت آغاز شد.
حجت الاسلام والمسلمین سید مهدی حسین زاده دبیرکل بنیاد قرآن به طور ویژه شهادت آیت الله رئیسی و هیئت همراهشان را تسلیت گفتند.
بنیاد قرآن سابقه فعالیت در حوزه انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ را با راه اندازی ستاد سمر داشته به همین مناسبت دبیرکل این بنیاد سخنانی را پیرامون اخلاق و سلوک آیت الله رئیسی فرمودند.
پس از آن ایشان به سخنرانی پیرامون موضوع پرداختند.
دبیرکل بنیاد قرآن افزودند:
یکی از ارکان تحقق حکمرانی قرآنی شاخصه عدالت اجتماعی است و امام رضا علیه السلام تحقق عدالت اجتماعی را بر سه پایه و رکن برای حکمران جامعه معیار قرار داده است.
- نظام ورزی رهبری
- راستگویی و عدم دروغ پردازی
- عدم خلف وعده
بنابراین جامعه اگر دچار عدم نظم و برنامه ریزی و دروغ پردازی و خلف وعده باشد آن جامعه دچار سقوط خواهد شد.
باید در نظام جامعه احکام الهی مراعات شود، از ظلم و ستم به دور باشد زیرا سرمایه انسانی در سایه عدالت اجتماعی پایدار می‌شود و این‌ها همه در گرو مراقبت اجتماعی است که رهبریت مدیریت آن به عهده حکمران آن جامعه خواهد بود.
همین است که می‌فرماید:
اذا جار السلطان هانت الدولة
آنگاه که حکمران جور و ستم کند دولت و حکمرانی او نیست خواهد شد و سرمایه اجتماعی او از دست خواهد رفت و طبعا نظام اجتماعی متزلزل و سقوط خواهد کرد.
فضل بن شادان می گوید امام رضا فرموند:
انا لا نجد فرقة من الفرق ولاملة من الملل بقوا وعاشواً الآ بقيم و رئيس لما لابد لهم منهم منه فی الامر الدين والدنيا
حقیقت ما در جوامع انسانی هیچ گروه و دسته‌ای را پیدا نمی‌کنیم که در زندگی پایدار ماندگار باشند مگر آن که به وجود کسی که مسائل دنیوی و معنوی آنان را سرپرستی و حکمرانی کند.
بحار الانوار، ج ۷۸ ص ۳۴۲
این سخن حکیمانه نشانگر آن است که پایداری و استواری حوزه زندگی مادی و معنوی هر جامعه و ملتی منوط به حکمران و رهبری درست خواهد بود و موید این سخن کلام دیگر امام است که می‌فرماید:
اما علمت ان و الی المسلمین مثل العمود فی وسط الفسطاط من اراده اخذه. بحار الانوار ج۴۹ ص ۱۶۵
آیا نمی‌دانی که حکمران مسلمانان مثل ستون وسط خیمه است و هر کس به هر نحوی که اراده کند به او می‌رسد.
اینجاست که معنای امامت معنی پیدا می‌کند امام می‌فرماید:
ان الامامه اس الاسلام النامی
تقوی امامت مبنای اساسی اسلام است و رسالت امامت و والی و حکمران و رهبران جامعه به کار بستن دادگری و نیکوکاری است و سبب پایداری نعمت‌ها می‌شود.
استعمال العدل والاحسان موذن بدوام النعمه
عیون اخبار الرضا ج ۲ ص ۲۴
حجت الاسلام والمسلمین حسین زاده ادامه دادند:
تفاوت نظام اجتماعی سالم با فاسد در این نکته اساسی است که امام رضا می‌فرماید:
اموال میان ثروت مداران به گردش گذاشته باشد و مردم به سودپروری تمایل کرده باشند، گرایش به گناهان کبیره شده تا از کار و کسب کاسته شود و با خودکامگی اموال عمومی را بدست آوردن نشانه نظام اجتماعی فاسد است .
بنابراین باید از هر جامعه و نظام اجتماعی مراقبت کنیم تا راه درست را طی کند.
علامه طباطبایی براساس آیه ولکل امه اجل فاذا اجاء اجلهم لایستاخرون (اعراف / ۱۳۴) می‌فرماید:
اجتماع دارای بیماری و سلامت سعادت و شقاوت و شرکت در مسئولیت است (ج۴ / ص۹۶)
استاد شهید مطهری می فرماید:
انسانی که فطرتا اجتماعی است دارای دو دسته نیاز است ثابت و متغیر و او برای تامین این نوع نیازدها، محتاج به یاری هم نوعانش می‌باشد و به تنهایی نمی‌تواند.
علامه طباطبایی می‌فرماید:
و رفع این نوع نیازهای انسان مستلزم شکل گیری اجتماع و تعاملات اجتماعی است و این غریزه در حوزه امور طبیعی و احساس فطری در حوزه امور ماورای طبیعی در همه انسان‌ها به نحو یکسان وجود دارد…
بنابراین امام جامعه است که ماموریت سلامت جامعه را به عهده دارد.
امام رضا می‌فرماید:
توسط امام نماز زکات، روزه یا حج و جهاد و با کمال می‌رسد وفئ و صدقات فراوان می‌شود، حدود و احکام الهى جاری می‌گردد، مرزها حراست و نگهداری می‌شود و حلال خدا حرام و حرام خدا حلال و از دین خدا دفاع می‌گردد.
و با موعظه نیکو و دلیل محکم مردم را به راه خدای خود می‌خواند (ابن بابویه ۱/ ۱۲۸)
امام رضا در بیانی دیگر از پیامبر خدا، نقل می‌فرماید:
من جاءكم يريدان يُفرق الجماعة ويغصب الامه امرها و يتولى من غير مشوره فاقتلوه فان الله عزوجل قد اذن ذلک، این بابویه ۲/ ۶۲
هر کسی آمد و خواست میان جماعت تفرقه پراکنی ایجاد کند و امور جامعه و امت را غصب کند و بدون مشورت امور را به دست گیرد او را بکشید.
نگاه امام موسی صدر نسبت به موضوع نظام اجتماعی اسلام با تفکری که داشت از انسان آغاز کرد تا جامعه را به صلاح پایان دهد و این نوع تفکر همان کلام قرآن است که می فرماید:
ان تقوموا الله مثنی و فردی خودسازی و جامعه سازی امام موسی صدر از صدر تا ذیل دین را نظام اجتماعی می داند زیرا انسان در جامعه زندگی می کند و جامعه را می سازد و سپس می توان گفت همه دین همان نظام جامعه سازی است و همین نظریه را تکمیل می کند که حکمرانی صالح نیاز به صالحین دارد و این همان انسان صالح است که جامعه را مدیریت می کند.
در حقیقت می توان گفت که به گفته خود امام موسی صدر در استمرار حرکت آفرین سید جمال الدین است تا بتواند یک نظام اجتماعی صالح را تشکیل دهد و امام موسی در عین نظریه پردازی توانست در میدان عمل هم موفق باشد.
پس از اتمام سخنان دبیرکل بنیاد قرآن آیت الله قائم مقامی در جایگاه حاضر شدند و ضمن تسلیت بابت شهادت رئیس جمهور و هیات همراهشان آرزوی غفران الهی برای شهدا و صبر و شکیبایی برای بازماندگان داشتند.
ایشان افزودند:
باید در ابتدا این سوال مطرح شود که حکمرانی در راه قرآن و محدود به قرآن کریم چه جور حکمرانی است؟
پاسخ اشاره داره به دو جنبه وجود علمی و اخلاقی انسان، مکتب اسلام بحث ارزشی و سلوکی جنبه اول را داراست. در واقع دین اسلام وسیله‌ای است برای معرفت و فهم، کسی که عمل بدی دارد در واقع نمی‌فهمد.
کسی در عرصه مدیریت حضور پیدا می‌کند که نشان دهد دین دارد و زور چرب و شیرین دنیا و لذت‌های دنیا و… به چشمش نمیاید.
در تاریخ جمهوری اسلامی کسانی که در عرصه مدیریتی موفق بودند از ابتدای انقلاب نشان دادند که لیاقت این پست و سمت‌ها را دارند چرا که تلخ و شیرین روزگار آن‌ها را از مسیرشان منحرف نکرده است.
در طول تاریخ نمونه‌های بسیاری بودند که قبل از به قدرت رسیدن متواضع بودند اما حاکم که شدند، آن قدرت اختیار و تسلط را که به دست آوردند ماجرا فرق کرد.
کسی که بخواهد قرآنی کار کند باید لذت دین را چشیده باشد. مثل امام خمینی (ره) یا مقام معظم رهبری. این‌ها دین را شهود کردند بنابراین اگر که سلطنت جهان را به این‌ها بدهند و فردا ازشان بگیرند در زندگیشان هیچ فرقی نمی‌کند.
آقای رئیسی هم نشان دادند که دین دار هستند و دین برایشان مسئله‌ای بسیار جدی است. این نکت خیلی خوبی است که در ۴۰ سالگی انقلاب اسلامی ما کسی را در سیستم داریم که همان روحیه اول انقلاب را دارد و در نهایت به درجه شهادت هم می‌رسد.
باری دیگر برای ایشان آرزوی غفران الهی و برای بازماندگانشان آرزوی صبر و شکیبایی می‌کنیم.
پنجمین نشست تخصصی اندیشکده بنیاد قرآن روز دوشنبه مورخ ۷/۳/۱۴۰۳ در حسینیه قرآن و عترت بنیاد قرآن برگزار می‌گردد.
